En als u zich misschien eens afvraagt waarom, bij een recente ontwikkeling:

• Rutte en de EU al het geweld op de hele wereld steeds met krachtige woorden afwijst, en als de regering van Spanje geweld gebruikt tegen geweldloze stembus-gangers slechts uit de mond krijgt: “de Spaanse regering staat in zijn recht”?
• Hoe komt het dat de laatste decennia het vermogen op deze wereld steeds meer in  het bezit komt van steeds minder mensen?

Als je met dit soort vragen zit, zou ik willen zeggen lees Permafrost, dan zijn er tenminste antwoorden en verklaringen.

Het is bijna onmogelijk om bij een politiek-filosofische verhandeling van meer dan 400 pagina’s het met alles wat de auteur stelt het eens te zijn. Maar ontegenzeggelijk is Permafrost  van de filosoof/uitgever Tom Zwitser een indrukwekkende verhandeling over de politieke en economische ontwikkelingen en vooral de voortdurende oorlogen die onder leiding van onze westerse politici in de afgelopen eeuw tot-stand-zijn-gebracht.

Voor mij was het een verrassend boek, met onorthodoxe gezichtspunten, zorgvuldig onderbouwd met in totaal 800 noten naar bronnen, studies en artikelen. Het gaf mij direct een beter en breder inzicht in de processen zoals die zich op dit moment in Nederland, Europa, Amerika en grote delen van de wereld afspelen. En ondanks de taaie materie bleef het goed leesbaar.

Én het is een knappe poging de huidige politieke, economische en sociale crisis te plaatsen en te duiden. Want hoe je het ook wendt of keert: we zitten midden in een ingrijpende sociale revolutie, in een perspectief van het al lange tijd op zich consistent handelen van onze politieke en economische elite, met – volgens Tom Zwitser – maar één doel, ons (burgers) afhankelijk te maken van een manipulatieve elite die – onder het mom van democratie en welvaart verbetering – de rijkdom naar zich toe harkt en de middenklasse – in het volle verstand van “dat het allemaal toch niet zo slecht” gaat – tot een arme en afhankelijke (stedelijk) proletariaat veroordeeld. En dat door ons te onderwerpen aan een lawine van centralistische ondoorgrondelijke regels, wetten uitgevaardigd door een sterk politiek gedreven bureaucratie en keurig gefaciliteerd door de media.

De elite maakt dan handig gebruikt van het sentiment onder de massa. Daardoor, meent Zwitser, wordt de burgerij gedwongen in een levensstijl die voor zelfstandige en onafhankelijke mensen onnatuurlijk is en leidt onvermijdelijk tot vervreemding en ons brengt aan de drugs, medicijnen, seks en antidepressiva.

En het mechanisme is – volgens Tom Zwitser – het door onze elite bij voortduring creëren van rampspoed en oorlogen opdat zij het mechanisme van bureaucratische centralisatie van de staat met als ‘oplossing’ meer macht kan installeren en vooral in stand houden. Het gaat dan altijd via het creëren van vijandbeelden. De leiders van de EU, VS, maar ook de Nederlandse politieke elite (zie de argumentatie bij de diverse referenda: het kwaad dat zal geschieden als het wordt aangenomen). Brexit hetzelfde verhaal.

Dan geeft het boek Permafrost wel een paar inzichten om voor de toch redelijk verstandig en zelfstandig denkende vaders te ‘begrijpen’ waaraan we de ondemocratische bureaucratische EU toch te danken hebben als je begaan bent met het idee van samenwerking in Europa, waarom Balkenende een verdrag van Maastricht tekent terwijl hij die 1000 pagina’s onmogelijk gelezen en begrepen kan hebben,

De argumentatie in ‘Permafrost’ oogt dwingend en logisch. Het is een proces van centralisatie van de staatsmacht welke misschien wel het eerst zo openlijk duidelijk werd in de issues bij de Amerikaanse Burgeroorlog. Dat ging niet over het wel of niet afschaffen van de slavernij, maar over de macht en soevereiniteit van de individuele Staten ten opzicht van de centrale federale regering in Washington. Maar Tom Zwitser legt uit dat de wijze waarop de eerste en in een logisch vervolg daarop de tweede wereldoorlog ‘moedwillig’ is uitgelokt om daarmee de macht van de centrale overheden te versterken en de middenklasse van de elite afhankelijk te maken.

En centralisatie maakt de burgers gewoon ‘afhankelijk’ van die centrale overheid die dan ook ongemerkt de individuele verantwoordelijkheid van de burger verplaatst naar de moralistische opvattingen van (lokale) ambtenaren. Dat is de messiaanse kant van de politieke stromingen en messiassen houden niet van democratie.

Oorlogen en economische rampspoed zijn ideale vehikels om de bureaucratische en centralistische macht te vestigen. Het is dan ook niet toevallig dat na de (euro)crisis alle pro EU-politici zijn gaan pleiten voor meer centrale macht bij de centrale bank (buiten de invloedssfeer van welk (nationaal) parlement dan ook), en een meer federalistisch Europa. De Europese burgeroorlog ligt op de loer. Het is in de aard van de zaak ook een strijd tussen de elite en de burgers.

Om terug te keren naar het actuele onderwerp van de Catalaanse onafhankelijkheid: In de filosofie van Tom Zwitser zou je die beweging kunnen zien als een opstand tegen het centrale macht van een groot staatsorgaan in Madrid. De wijze waarop de regering in Madrid met stompzinnig en gewelddadig politie-inzet reageert en natuurlijk met alle juridische trukendozen die regeringen kunnen inzetten voor hun ‘meer macht’ (uitspraak Hooggerechtshof die referendum illegaal verklaart; Zwitser geeft heel veel voorbeelden van hoe regeringen grondwetten, rechters en media naar hun hand kunnen zetten), zal onvermijdelijk provocerend gaan leiden tot chaos en geweld in die regio. Om uiteindelijk een – wie wil dat nu niet – einde aan die chaos te maken zal de Europese Unie en de Spaanse centrale overheid nog meer macht naar zich toetrekken, en die meer macht heeft niet alleen effect op de inwoners van Catalonië maar direct op alle burgers van de EU.

Wat in het boek Permafrost onderbelicht blijft is in hoeverre de handelingen en dus ‘manipulaties’ van de elite geregisseerd zijn of dat het de natuurlijke gedachtewereld van een elite is om zo de zaken in hun macht wereld verder te regelen. Ik ben voor de ‘natuurlijk’ verklaring van hoe elites – als vanzelfsprekend en voor hen logisch – denken en handelen om hun eigen positie te versterken. Maar natuurlijk zijn er geregisseerde acties. Club van Rome is zo’n actiegroep met veel invloed. Bilderberg en Davos zijn anderen. De meest op de voorgrond tredende individu is natuurlijk Soros, waar we om zijn ideeën ons grote zorgen moeten maken als we en de media zich daar eens in willen verdiepen.

Permafrost – Tom Zwitser
Paperback, 512 pagina’s, uitgeverij De Blauwe Tijger
Bestel dit boek hier >>>>>

Informatie van de uitgever:
De stroom aan opinies over letterlijk alles wat er gebeurt, wekt de suggestie dat wij iedere dag met geopolitiek bezig zijn. Niets is minder waar. Duiding of analyse ontbreekt systematisch. De opinie-overload maakt een gids noodzakelijk. Permafrost is zo’n gids en kan op meerdere manieren gelezen worden: zowel als een handboek aangaande de huidige geopolitieke gebeurtenissen, maar ook als handboek over de heikele filosofische thema’s van vandaag.

Permafrost behandelt de blinde vlekken van het westerse denken die zijn ontstaan vanuit een mengeling van liberale zelfgenoegzaamheid en blindheid die met elk systeem gepaard gaat. Doordat we ons in onze diepste psyche op sleeptouw hebben laten nemen door de vs en de navo, wordt er niet meer over geopolitiek nagedacht. En doordat we ten diepste zijn overtuigd van de onvolprezen superioriteit van de westerse cultuur en zelfs menen dat de geschiedenis met ons tot haar eindbestemming is gekomen, wordt er ook niet meer met lef nagedacht. Geopolitieke denkers als George Kennan en ‘gevaarlijke’ denkers als Denis de Rougemont en E.F. Schumacher zijn schaars geworden.

Dit boek verbindt zowel het geopolitieke denken als het filosoferen over heikele thema’s met elkaar. Dit maakt Permafrost tot een vrije maar erg originele denkoefening. Het boek staat boordevol verrassende inzichten over de bedreigingen van onze tijd, waarin de geopolitiek ons heeft gemanoeuvreerd. Dit eerste deel van de trilogie zal de lezer zeker nieuwsgierig maken naar de volgende delen.

Tom Zwitser (Groningen, 1979) is filosoof, vormgever en uitgever. Hij studeerde industriële vormgeving aan de Design Academy Eindhoven, en wijsbegeerte aan de universiteiten van Groningen en Amsterdam (vu).

Het bericht Permafrost – Oppervlaktes (1) door Tom Zwitser: indrukwekkend boek over het maatschappelijk proces van politieke machtsvorming verscheen eerst op .

We smullen er allemaal van, de spectaculaire verhalen uit Hollywoodfilms. Variërend van wormgaten in INTERSTELLAR, tot een hypermodern robotpak in IRON MAN en zelfs een robot met bewustzijn als in CHAPPIE, de film van sci-fi koning Neill Blomkamp die nu verkrijgbaar is op DVD, Blu-ray en digitaal.

Voor de gemiddelde filmfan lijkt de wetenschap achter al deze superhelden en geweldige plotlijnen allemaal gesneden koek. Hollywood maakt steeds meer gebruik van echte specialisten en wetenschappers om hun films nog realistischer en kloppender te maken en dat kunnen we vaak merken aan de positieve kritieken. Maar hoe realistisch is een adamantium skelet of een robot politie-eenheid nou werkelijk?

George van Hal is sterrenkundige en redacteur bij de Nederlandstalige editie van het toonaangevende populairwetenschappelijke tijdschrijft New Scientist. We kunnen dus met recht zeggen dat hij verstand heeft van wetenschap. Bovendien is George een groot filmfan in hart en nieren. Voor het Leiden International Film Festival neemt hij jaarlijks het Science & Cinema-programma voor zijn rekening, waarin wetenschappers en wetenschapsjournalisten de boeiende wetenschappelijke concepten achter bioscoopfilms blootleggen.

Ook schreef hij een fantastisch boek over de wetenschap in Hollywoodfilms: Robots, aliens en popcorn. Way to Blue voelde George daarom aan de tand over dit onderwerp en over zijn gedachten over de film CHAPPIE. Benieuwd naar wat hij van deze film vindt? Ontdek het in deze vijf vragen aan specialist en filmfan George van Hal. Oh ja, mocht je CHAPPIE nog niet hebben gezien: spoiler alert!

Koffie met Einstein
Je boek heet Robots, aliens en popcorn. Hierin behandel je uiteenlopende science-fiction onderwerpen varierend van adamantium skeletten en kunstmatige intelligente tot aan wormgaten en buitenaards leven. Welk onderwerp is nou je favoriet in een Hollywood film en waarom?

Dat is lastig om te zeggen. Ik vind alle onderwerpen in mijn boek razend leuk. Robots, aliens, reizen naar verre sterren en planeten met toffe ruimteschepen, de technologie achter superhelden en de vraag of er parallelle universa bestaan waarin je heel iemand anders bent. Maar als ik er eentje moet kiezen die mij het meest tot de verbeelding spreekt, dan is het denk ik tijdreizen.

Wie zou nou niet naar het verleden willen gaan om een bakkie koffie met, pak ‘m beet, Einstein te drinken? Of naar de toekomst om te zien of mensen tegen die tijd eindelijk een STAR TREK-achtig galactisch imperium hebben gesticht? Of dat er misschien ergens al politierobots rondlopen zoals in CHAPPIE?

En wat blijkt – dat schrijf ik ook in m’n boek – reizen naar de toekomst is natuurkundig gewoon hartstikke eenvoudig! Alleen is het lastig om dat vervolgens ook praktisch uit te werken. En dan is er nog een nadeel: eenmaal in de toekomst kun je niet echt makkelijk weer terug naar het verleden, blijkt uit diezelfde natuurkunde. Daar zijn ook wel wat uitwegen voor te verzinnen, maar dat is allemaal wel heel erg speculatief.

Wetenschap of Filosofie?
In de film CHAPPIE wordt een robot zo geprogrammeerd dat hij een bewustzijn heeft en zelf kan voelen, leren en denken. In hoeverre is dit mogelijk in het echt?

Laat ik eerst een klein stapje terugzetten. Voordat CHAPPIE zelfbewust wordt, is hij al een bijzonder geavanceerde robot. Hij snapt als politierobot menselijke commando’s en kan razendsnel op heel complexe situaties inspelen. Die robots wekken al bijna de indruk dat ze zelfstandige wezens zijn – al blijkt uit de film dat dat in werkelijkheid niet het geval is omdat ze inderdaad bewustzijn missen. Toch zijn ze daarmee al verder dan vrijwel alle huidige robots – al zetten sommige robotbouwers wel degelijk enorme stappen. De eerste speelgoedrobots die sociale interactie aan kunnen gaan met kinderen, komen bijvoorbeeld al op de markt. En volgend jaar verschijnt Jibo, de ‘eerste sociale thuisrobot’, zoals de makers het zelf zeggen. Die robot is volgens het promofilmpje wel vergelijkbaar met de hulprobotjes die de programmeur in CHAPPIE in z’n huis rond heeft rijden en lopen.

Echt zelfbewustzijn is dan de volgende uitdaging. Om dat te kunnen programmeren in een kunstbrein moet je eerst de vraag beantwoorden wat bewustzijn eigenlijk is. We hebben namelijk nog geen flauw idee hoe dat in onze eigen breinen nu precies werkt. Bovendien is echt bewijzen dat iets zelfbewust is behoorlijk lastig. Bij bijvoorbeeld je partner of een goede vriend ga je er – uiteraard – vanuit dat hij of zij zelfbewust is. Maar probeer maar eens te bewijzen dat dat echt zo is, en dat die persoon niet gewoon een heel goed geprogrammeerde computer in zijn of haar brein heeft die doet alsof ‘ie zelfbewust is. Dat is onmogelijk.

Daarom is de vraag wat bewustzijn is vooral een filosofische kwestie. En dat zal voorlopig nog wel zo blijven – in elk geval totdat we ons brein beter snappen. Maar is dat erg? Misschien niet. Er is immers wel wat voor te zeggen dat wanneer een robot de indruk wekt dat ‘ie zelfbewust is, dat dat dan ook goed genoeg is. We kunnen het verschil toch niet aantonen.

Eeuwig leven
CHAPPIE gaat zelfs nog een stapje verder door het bewustzijn, ofwel iemands ziel, in een computer te zetten en daarmee in een robotlichaam te kunnen programmeren. Denk je dat dit ooit mogelijk zal zijn en de mensheid in een verre toekomst wellicht voor altijd kan doorleven als robots?

Er zijn zeker mensen die hopen – of zelfs heilig geloven – dat we ooit onze essentie kunnen uploaden in een computer. Ik zelf weet het niet, al denk ik niet dat er iets fundamenteels is dat ons tegenhoudt. Wij zijn zelf biologische machines, dus waarom zou je dat bewustzijn niet na kunnen bouwen? En als dat lukt, waarom zou je dan niet de gegevens van ons bewustzijn kunnen vertalen naar een kunstversie en dat weer in een robot stoppen?

Het is allemaal alleen wel extreem speculatief. Voorlopig snapt niemand nog de ballen van hoe ons bewustzijn precies met onze biologische machinerie, ons brein, samenhangt. Waar zit bewustzijn? Hoe prop je het ergens in? Niemand die het weet.

En mocht er daadwerkelijk zoiets bestaan als een ziel, iets dat het biologische ontstijgt zoals veel mensen geloven, dan lukt het misschien zelfs nooit.

Kortom: hoewel er niets is dat stelt dat wat je in CHAPPIE ziet onmogelijk is, is er niemand die weet hoe dat zou moeten. Het blijft dus speculatie. Maar wel hele leuke speculatie! Want het zou wel heel erg tof zijn als het ooit lukt. En daar is sciencefiction nou juist zo goed in: je laten wegdromen bij zo’n tof idee.

Tussen de regels door
Welke onderdelen uit de film CHAPPIE spreken jou op wetenschappelijk gebied het meest aan, welke dingen vond jij bijvoorbeeld bijzonder goed uitgewerkt?

Wat me meteen opviel was Moose, de andere robot die met het brein wordt bestuurd. Dat lijkt qua technologie wel wat op het robotpak dat Matt Damon draagt in Blomkamp’s vorige film ELYSIUM. Ook dat pak wordt met het brein aangestuurd. Het enige verschil is dat de gebruiker Moose niet draagt, maar op afstand bestuurt.

Zo’n soort koppeling tussen mens en machine is geen sciencefiction meer. In 2012 gaf de verlamde vrouw Cathy Hutchinson zichzelf bijvoorbeeld een drankje met behulp van een robotarm die zij zelf bestuurde met haar brein. En met iets simpelere hardware is het ook al mogelijk om met je hersenen een poppetje in een computerspel te besturen. Op die manier Moose aansturen, is dus helemaal zo gek nog niet!

Daarnaast speelt de film op bijzonder interessante wijze met vragen over bewustzijn. Want hoewel bewustzijn heel moeilijk is, is het wel degelijk iets waar wetenschappers zich mee bezig houden. Er is zelfs een serieus wetenschappelijk vakblad over, Machine Consciousness, waarin wetenschappers regelmatig publiceren over de voortgang op dit terrein.

De vragen die daarbij opdoemen: op welke manier leert zo’n kunstmatige intelligentie dan, kun je bewustzijn programmeren, enzovoorts, daar speelt CHAPPIE op een heel interessante en aansprekende manier mee. Hetzelfde geldt voor de ethische kwesties. Mag je robots laten moorden? En wat gebeurt er als robots zelfbewust worden, welke rechten hebben ze dan? Het zijn vragen die heel relevant zijn, zowel voor robotonderzoekers zelf als – in de toekomst – voor de maatschappij die met de gevolgen van het werk van die onderzoekers te maken krijgen. Dat doet de film dus heel aardig.

Held Joss Whedon
Tot slot nog een vraag over je eigen dromen en ambities. In je boek vertel je ook over de prestigieuze Science & Entertainment Exchange uit Hollywood; een club van wetenschappers gespecialiseerd in een eigen vakgebied die op verzoek filmmakers adviseren bij wetenschappelijk vragen. Bij welke film had jij zelf graag als adviseur gewerkt?

Goede vraag – moet ik er dan juist eentje kiezen waarbij het leuk werken was, of eentje die goed een wetenschappelijk adviseur had kunnen gebruiken? Laat ik alle opties langsgaan. Qua vrijheid en taakomschrijving had ik graag de rol van Jack Horner gehad bij JURASSIC PARK van Steven Spielberg. Hij liep op de set rond en was bij het hele productieproces betrokken – een droomrol, als adviseur.

Verder was ik enorm graag betrokken geweest bij de sciencefictionfilm SERENITY, het vervolg op de televisieserie FIREFLY, of bij AVENGERS: AGE OF ULTRON. Dat is omdat ik schrijver/regisseur Joss Whedon die voor de films verantwoordelijk was, heel hoog heb zitten. In het speculatieve genre vind ik hem één van de meest creatieve verhalenvertellers van de afgelopen jaren.

Waar ze wel een adviseur hadden kunnen gebruiken, is bij ARMAGEDDON of 2012, wetenschappelijk twee van de meest rampzalige films van de afgelopen jaren – al waren ze ook allebei heel vermakelijk. Dat laat trouwens maar weer zien dat films niet altijd wetenschappelijk doortimmerd in elkaar hoeven zitten. Sciencefictionfilms zijn immers geen documentaires.

Ben je al nieuwsgierig geworden naar CHAPPIE? De film is nu verkrijgbaar op DVD, Blu-ray en digitaal. Bekijk hier alvast een voorproefje van de futuristische sci-fi film >>>>

Meer weten over George van Hal? Lees hier alles over de auteur en zijn boek Robots, aliens en popcorn. Een must voor elke filmfan met een hart voor wetenschap!

Chappie
Bluray, 120 minuten, Sony Pictures Home Entertainment
Bestel deze Blu-ray hier >>>>

Chappie
DVD, 120 minuten, Sony Pictures Home Entertainment
Bestel deze DVD hier >>>>

Robots Aliens en Popcorn – George van Hal
Paperback, 320 pagina’s, uitgeverij Atlas Contact
Bestel dit boek hier >>>>

Het bericht George van Hal over SF, robots, tijdreizen, bewustzijn, wetenschap en filosofie naar aanleiding van de film Chappie [interview] verscheen eerst op .

Wanneer comedy-schrijver en filosoof Eric Kaplan de ware aard van de Kerstman onderzoekt, leidt dat tot een diepzinnige, maar vaak ook hilarische discussie over hoe dingen kunnen bestaan, terwijl ze er toch niet echt zijn. Zoals de Kerstman en zijn arreslee. Eindelijk is metafysica ook om te lachen.

In Bestaat de Kerstman? gaat Kaplan op zoek naar uitwegen uit dit dilemma: in de logica van Russell en Wittgenstein, in het mystieke denken van Boeddha, Tao en de vroege Middeleeuwen. En in de humor met voorbeelden uit Monty Python en The Big Bang Theory. Ten slotte zoekt hij persoonlijke antwoorden op de grote vragen: als we sterven, wat is het leven dan waard? Wanneer is het bestaan perfect? Bestaat er een God? Bestaat de Kerstman? Een vrolijke zoektocht naar antwoorden op de grote levensvragen van de schrijver van The Big Bang Theory.

Recensie

‘Het grappigste filosofieboek sinds… nou ja, aller tijden!’ Wanneer op de cover van een boek staat dat Matt Groening, bedenker van “The Simpsons” dit over “Bestaat de Kerstman” heeft gezegd, schept dat verwachtingen. Samen met mijn oudste zoon, kijk ik nog steeds graag naar “The Simpsons” en we kunnen allebei de humor waarderen. We staan daar trouwens redelijk alleen in… de tweeling is nog te jong en mijn man vind er niets aan.

Dit boek dan. Bestaat de Kerstman? Tja, je zou denken dat dat met een eenvoudig ‘nee’ of ‘ja’ afgedaan zou kunnen worden, maar dit boek bestaat toch echt uit meer dan 250 pagina’s en die zijn -afgezien van een enkele illustratie, dicht bedrukt met redelijk kleine letters.

De hoofdstukken hebben wel titels als “Pijn is humor minus tijd” en “De zin van alles“, dus krijg ik zin om erin te gaan lezen.

Echt luchtig, zoals ik had verwacht is het echter niet. Wel boeiend. En goed geschreven. En met humor. Maar het is geen “lichte kost”. Toch blijf ik lezen, geïntegreerd door de filosofische onderwerpen en de manier van schrijven.

Met veel kennis van zaken, worden op een “gezellig-gesprek-achtige” toon theorieën, voorbeelden en persoonlijke ervaringen ‘verteld’.

Wanneer je dit boek leest, hebt je het idee, dat er iemand zit te praten die het alleen maar heeft over dingen die je interesseren, die dat op een manier doet zodat je het begrijpt en die je uitdaagt om mee te denken en door te denken.

Een zeer bijzonder boek, op een andere manier dan ik had verwacht, maar daarom zeker niet minder de moeite waard!

Bestaat de Kerstman – Eric Kaplan
Paperback, pagina’s, uitgeverij Nieuw Amsterdam
Bestel dit boek hier >>>>

Het bericht Bestaat de Kerstman? verscheen eerst op .