De roman gaat over de lotgevallen van drie families die in aan het begin van de 20ste eeuw, in de positieve sfeer van het interbellum, wonen in de countryside ten zuiden van Londen. Het zijn de nieuwe rijken die zich maar al te graag conformeren aan het aristocratische Engeland, dat in die tijd nog regeert over een wereldrijk. Vooral moeder McCosh is in de roman de persoon die in al haar bekrompenheid model staat voor dat schijnheilige Engeland.. En dan is er die afschuwelijke Eerste Wereldoorlog. Dat verandert alles. Een prachtig geschreven boek over jeugdvrienden, liefde, familieband, geloof, armoede, trouw, de verschikking van de oorlog en zijn effecten op mensen en de maatschappelijke orde.

Recensie
Louis de Bernières is een schrijver van wereldformaat. En alle topschrijvers zijn te herkennen aan prachtige openingszinnen en titels. “The Dust that falls from Dreams”  is zo’n prachtige titel met een perfect metrum. (Helaas is de Nederlandse vertaling niet zo sterk) en dan de openingszin: “Het was de dag dat Daniel met een polsstok over de tuinmuur sprong.”

Ik ken geen schrijver die zo onderkoeld de verschrikkingen van de oorlog beschrijft: de loopgraven, de verwondingen, de angst, die voor geestelijk lijfsbehoud wordt weg gerationaliseerd. Ook in zijn eerste boek ‘Kapitein Corelli’s Mandoline” speelt de beschrijving van oorlogsgeweld door de ogen van gewone soldaten een belangrijke rol.

In deze roman gaat het vooral over hoe die oorlog de onderlinge verhoudingen van jeugdvrienden en vriendinnen, in dit geval de vier dochters van McCroy die met de zoons van de ene buren Pitt en de zoons van de andere buren Pendennis een vriendschap opbouwen en daaraan de naam ‘De Pals’ geven, vrienden voor het leven.

Rosie McCosh, een van de zussen, lijkt voorbestemd te gaan trouwen met buurjongen Ashridge Pendennis, die echter eerst nog naar het front in België wil om de Duitsers te bestrijden en dat niet overleeft.  Na de oorlog gaat ze met één van de zoons van de andere buren, Daniel Pitt, gevechtspiloot, een verstandshuwelijk aan. Het Stof dat van Dromen valt gaat over de wijze waarop haar omgeving, Daniel en zijzelf omgaat met de pijn van het verlies, de tweede keus zijn en het verder moeten in het leven. De beschrijving van dat proces is overtuigend, indringend en zonder moralistische bijbedoelingen.

Het taalgebruik van Louis de Bernières is schitterend met mooie zinnen en opbouw. Neem daar de tijd voor om van te genieten! Deze taalvaardigheid lijkt in de vertaling van Auke Leistra en Atty Mensinga goed te zijn overgebracht; een prestatie van formaat. In de eerste hoofdstukken komen wat modernismen voor in de gesproken taal van de personages en ik vroeg mij of dat de vrijheden van de vertalers waren of dat de Bernières tamelijk modern taalgebruik voor 1900 expres heeft aangebracht om de roman niet te stoffig te laten zijn. Uiteindelijk gaat het ook om het verhaal en de wijze waarop het wordt vertelt en niet over het correcte beschrijving van feiten.

De lijn van het verhaal is gebaseerd op waargebeurde incidenten in het huwelijk van de overgroot-ouders van de schrijver zelf en kon voor sommige personages uit overgeleverde dagboeken worden geconstrueerd. Dit familiegeschiedenis wordt achter in het boek door Louis de Bernières verteld maar in de verhaallijn volgt het die geschiedenis niet op alle punten. De familiegeschiedenis is door de schrijver in het inleidende motto krachtig samenvat in de zin:

Als hij niet was gestorven, had ik niet geleefd.

Ik kan daarom alleen maar aanbevelen die familiegeschiedenis niet vooraf, zoals ik deed, maar gewoon achteraf te lezen.

Het verhaal wordt in bijna 600 pagina’s verteld, in 107 dus kleine hoofdstukken waarbij steeds wisselend de hoofd- en bij-personen uit de Het Stof dat van Dromen valt een rol spelen. Dit is soms wat springerig in het verhaal en zeker in het midden van het boek zijn veel hoofdstukjes waarvan je als lezer afvraagt wat het aan de verhaallijn toegevoegd. Maar het is natuurlijk ook geen thriller of politieroman waarbij alle stukjes van de puzzel in het laatste hoofdstuk naadloos in elkaar moeten vallen. Laat je vooral meeslepen door de sfeer van de beschreven tijdsgeest en de vreugde en verdriet van de verschillende personen. Ieder personage is scherp en overtuigend neergezet.

Een heerlijk boek dus.

Centraal in het boek, een omslagpunt én een hoogte punt is voor mij hoofdstuk 100 (De interventie van Madame Pitt). Waarin de moeder van Daniel iedereen die in het verleden blijft hangen de les lest. Inclusief haar schoondochter Rosie en haar aristocratische moeder. na deze interventie neemt alles een andere loop en gaat de toekomst van Daniel en Rosie weer centraal staan met geluk en innerlijke vrede met het verleden.

De titel van het boek wordt het het verhaal uitgesproken door de poëtisch ingestelde Sophie, de zus van Rosie, die na de huwelijksnacht met Fairhead, een aan het geloof twijfelende legeraalmoezenier, (hoofdstuk 74 – Het Huwelijk) zegt:

‘Moet je al die glimmende spikkeltjes zien die hier rondwarrelen’, zei Sophie. ‘Weet je wat dat is?’
‘Dat is het stof dat van dromen valt.’
‘Het stof dat van dromen valt, ‘herhaalde Fairhead, met een stem vol verwondering. Hij stond nog maar aan het begin van een lange weg naar het inzicht dat hij met een bijzondere, werkelijk oorspronkelijke vrouw getrouwd was, en voelde opnieuw een scheut van dankbaarheid, al kon hij het nauwelijks geloven.
‘Ja’, zei Sophie. ‘Het stof van de dromen van afgelopen nacht. Daar schrijf ik onze namen in. Ik schrijf met mijn vinger in het stof dat van dromen valt.’

Het stof dat van dromen valt – Louis de Bernières
Paperback, 584 pagina’s, uitgeverij De Arbeiderspers
Bestel dit boek hier >>>>

En mocht je deze gemist hebben…. hij is er nu in een voordelige uitgave:

Wil je weten tot welke verrassende ontdekking ik kwam bij het lezen van dit boek, klik dan hier >>>>

Het bericht Het Stof dat van Dromen valt: prachtige nieuwe roman van Louis de Bernières verscheen eerst op .

Op dinsdag 19 april was de introductie door Google van het Familiecentrum voor Veilig Internet. Als locatie was gekozen voor de oudste basisschool van Nederland: deVoorwegschool in Heemstede. Rogier Klimbie, hoofd beleid bij Google Benelux, leidde de ochtend in door aan te geven dat veiligheid op het internet voor iedereen van belang is, maar dat dit met name voor kinderen geldt en dat Google daar verantwoordelijkheid voor wil dragen.

Aan het woord (regelmatig onderbroken door een niet-te-negeren-zoemer zodat we niet konden vergeten dat we in een school zaten) kwam vervolgens Susan de Grijp, Product Marketing Manager bij Google, die vertelde dat bij een onderzoek onder leerlingen van groep 8 van de Voorwegschool duidelijk naar voren kwam dat pesten en het ongevraagd geconfronteerd worden met ongepaste inhoud bij bijvoorbeeld YouTube ook bij leerlingen van deze mooie school een bekend fenomeen is. Verder waren ook de Nederlandse organisaties die Google hebben geholpen bij het tot stand brengen van deze startpagina over Veilig Internet vertegenwoordigd en gaven zij allemaal vanuit hun eigen expertise hun mening over veilig internetten.

Remco Pijpers (stichting Mijn Kind Online) praatte kort over de verschuiving in de perceptie van ouders over internet. “Vroeger ging het vooral om de risico’s van internet, tegenwoordig is er in de media ook aandacht voor de positieve kanten. Het blijft echter belangrijk om ook aandacht te blijven geven aan de veiligheid”.

Jessica Ruijssenaars en Laura Mol van Pestweb vertelden dat de “piek” bij het (cyber)pesten rond de leeftijd van 12 jaar ligt. Zij benadrukten vooral dat het moeilijkste (het gesprek met de kinderen open houden) ook het belangrijkste is.

Marjolijn Durinck (Digivaardig & Digibewust) zei dat Nederland gezien wordt als een “High Risk” land, wat de veiligheid voor kinderen op internet betreft, omdat veel kinderen hier relatief jong online zijn. Daar staat tegenover dat Nederland de meeste afgeschermde profielen heeft onder de jeugdigen.

Na de introductie, kwam er een levendige discussie op gang over (digitaal) pesten, wat anders is (vroeger/nu – digitaal/IRL). Ondanks de verschillen werd eigenlijk vooral duidelijk dat pesten iets van alle tijden is en dat er alleen andere vormen bij zijn gekomen. Belangrijk was en is nog steeds om in gesprek te blijven met kinderen over wat ze doen en meemaken op het internet.

Tips hiervoor worden ook op de nieuwe site van Google besproken, door ouders die uitleggen hoe zij hier zelf mee omgaan. Een aanrader om er een aantal te bekijken, dan kom je op ideeën over hoe je het internet-leven van je kind bespreekbaar maakt en houdt, bijvoorbeeld door, zoals Pauline Maas zegt niet alleen te vragen naar hoe het op school was, maar ook naar hoe het op internet was. Mark Berendsen legt zijn kind uit dat hij hèm wel vertrouwt, maar dat dit niet voor iedereen op het internet geldt en ook het filmpje waarin Mascha Driessen uitlegt hoe je een open contact op kunt bouwen is erg helder.

En toen was het tijd om naar buiten te gaan, want op deze “Dag tegen het pesten” hadden de kinderen van groep 8, samen met de rappers Kimo en Paradize een fantastische rap voorbereid:

Na afloop sprak ik nog kort met Rogier Klimbie. Ik vroeg hem naar het belang van deze site, want eigenlijk is er niets nieuws onder de zon: Google SafeSearch (filter die sites met seksueel expliciete inhoud weert uit de zoekresultaten) en de Veiligheidsmodus van YouTube (verbergt video’s met inhoud die bestemd is voor volwassenen) bestaan natuurlijk al. Klimbie: “de kracht van het Google Familiecentrum zit hem er vooral in het samenbrengen van informatie over veiligheid, waardoor het makkelijker terug te vinden en te gebruiken is. Verder bidt het een platform voor partners. dit is belangrijk omdat Google wel verantwoordelijkheid wil nemen voor de online veiligheid, en dit ook doet door tools te bieden voor ouders en door bij misbruik met de politie samen te werken, maar de expertise over hoe om te gaan met de combinatie kinderen & internet, ligt veel meer bij de organisaties die zich daar specifiek mee bezig houden. Google hecht er waarde aan dat iedereen zijn/haar eigen keuze kan maken over wat er al dan niet op internet gebeurt en hoe daarmee omgegaan wordt en kiest niet voor een Safe Modus voor iedereen, maar voor allerlei opties, tips en tools waarmee iedereen, individueel een eigen (veilige) omgeving kan creëren.

Allemaal prachtig. Persoonlijk vind ik dat alle initiatieven die meehelpen om misbruik van en op het internet te voorkomen, toegejuicht mogen worden. En ook dit is een goed initiatief. Wat ik me alleen wel afvraag is wat het daadwerkelijk toevoegt aan wat er al is. De meeste informatie op www.google.nl/veiliginternet is niet nieuw. Natuurlijk, het staat overzichtelijk bij elkaar en de samenwerking met de diverse partners is uniek.

Mijn twijfel zit er in dat mensen die bewust met internet bezig zijn, en hun kinderen ook een bewuste internet-opvoeding (willen) geven, deze informatie al konden vinden. En dat ouders waarvoor dit niet geldt, doordat ze bijvoorbeeld niet kunnen lezen/schrijven en nog nooit een computer hebben aangeraakt of doordat ze minder betrokken zijn bij de (internet)opvoeding van hun kinderen, zullen niets aan deze site hebben. En hun kinderen dus ook niet. En dan moet ik het oneens zijn met de keuze die Google en anderen maken over de standaardinstellingen waarna je zelf kunt kiezen voor een veiligere modus. Waarom niet standaard de privacy instellingen op “alleen voor vrienden” zetten. er is toch niets op tegen om dit handmatig om te zetten, wanneer je als volwassene andere keuzes wilt maken? Ik zou graag reacties met onderbouwing lezen van mensen die er tegen zouden zijn, wanneer een browser in een Safe Modus op zou starten (waarbij die modus dan natuurlijk naar persoonlijke wensen aan te passen is).

Uit onderzoek van de Europese Commissie naar het gebruik van sociale netwerksites blijkt dat meer dan de helft van de 11-12-jarigen niet weet hoe ze zelf hun privacyinstellingen moeten veranderen, bij jongere kinderen ligt dit percentage waarschijnlijk nog veel hoger. En niet ieder kind heeft een ouder die gezellig meekijkt, met hem/haar praat of de expertise heeft om te helpen. En waarom niet kiezen voor een safe modus, gewoon wanneer de browser opgestart wordt, die eenvoudig op een andere manier in te stellen is. Niet ieder gezin heeft de computer op een centrale plaats staan, niet iedere ouder is in staat om op de achtergrond aanwezig te zijn. Pesten, misbruik en geweld valt niet te voorkomen, een mooie informatiesite met tools is een prachtig hulpmiddel, maar het gemakkelijke maken om (jonge) kinderen te beschermen zodat ze -al dan niet via school wanneer de ouders daartoe niet in staat zijn- begeleid kunnen leren omgaan met internet, zou misschien op deze manier te realiseren zijn.

Tot besluit nog één keer een stukje uit de rap: “Internet is leuk, internet is goed, maar pas wel goed op wat je doet, op het internet moet je goed opletten, Google.nl/veiliginternetten”.

Het bericht Familiecentrum voor veilig internet verscheen eerst op .