Ik beschouw het als één van de opvallendste voorbeelden van de zieke politieke elite: de politieke bovenwereld die corrumpeert met de meest opzichtige en decadente onderwereld: het internationale bankwezen en de daarop gedijende financiële wereld.
De financiële (banken)crisissen begonnen in 2008 waar we nu zo’n 10 jaar later economisch iets van lijken te herstellen, maar de volgende financiële crisis toch al hardnekkig wordt aangekondigd. Deze crisis is moedwillig door het onmiskenbare korte termijn eigenbelang van met idioot hoge bonussen gefêteerde bankmedewerkers veroorzaakt, en hun vriendjes bij de politieke elite over de hele wereld hebben dus nagelaten deze misdadigers voor jaren achter de tralies te zetten.
Het toezicht faalde, de politiek heeft de financiële wereld weggegeven aan een syndicaat van oplichters, en het rechtssysteem is met hele dure advocatenkantoren, schimmige procesvoering en voor de meeste Officieren van Justitie en Rechters niet helemaal te begrijpen mores en producten van de bankwereld al direct op achterstand. En mededaders zijn niet te beroerd om de schuld vooral in de schoenen van anderen te schuiven; eerst profiteren en dan verraden. van je vrienden moet je het niet hebben in de bankwereld.
Hierover gaat het verhaal in het boek ‘Het Libor Schadaal‘ geschreven door de onderzoeksjournalist David Enrich. Hoofdpersoon is zoals het omslag vermeld, de wiskundegenie
Tom Hayes, een ietwat autische whizzkid, ….
die voor de Zwitserse Bank USB, aan de knoppen zit van de wereldwijde vaststelling van de rentetarieven tussen de banken onderling. Vooral en ten eerste voor het eigen belang door het kunnen innen van persoonlijke bonussen, en soms voor de eigen Bank waarvoor hij in dienst is, of anders voor andere personen en banken (bij wijze van beloning) die op zijn regie mede de knoppen bedienen. Fraude, en het verhaal gaat niet alleen hoe dat in zijn werk gaat, maar ook hoe uiteindelijk alleen Tom Hayes is veroordeeld
Uit eigen waarneming weet ik hoe, en niet alleen in de bankwereld, vette management-bonussen, verkoopbonussen, inclusief aandelenopties en andere privileges van de mensen aan de top van het bedrijfsleven, de kanker is van dat bedrijfsleven. Je maakt dat ieder bedrijf wordt beschouwd het persoonlijke eigendom van het management te zijn, die dat bedrijf door de jaarlijkse bonussen vanuit een bekrompen zeer korte-termijn visie uitmelkt.
Hoe bij banken die mechanismen van zelfverrijking, elkaar dekken en het elkaar uit de wind houden, politici en wetshandhavers om de tuin leiden of inpalmen, werken is vrij gedetailleerd beschreven in het boek van David Enrich: Het Libor-schandaal. De ondertitel van dit boek is dan ook een goede samenvatting:
Het verbijsterende verhaal over een wiskundegenie, een groep onbetrouwbare bankiers en een van de omvangrijkste bankfraudes ooit
Het is natuurlijk niet het enige recente boek over de bankencrisis. het meest bekende in Nederland is natuurlijk dat van Joris Luyendijk: “Dit Kan niet waar zijn!” maar het boek Van Richard Lewis The Big Short over hoe de financiële wereld door gokken op financiële producten ons aan de afgrond brachten is lezenswaardig.
Maar hoe rücksichtslos de bankwereld is verworden van de “vaderlijke” hoeders van burgers spaarzin, zorgvuldige kredietverstrekker (en adviseurs) aan (kleine) ondernemers die welvaart scheppen (zeg maar de Raiffeisenbanken en de Boerenleenbanken van weleer en tot voor kort dus ook de RABO-bank) naar een geldcreatie-machine ten behoeve van de steeds om meer geld verlegen zittende politici met hun globalisering en andere messiaanse luchtkastelen, te gerieven, staat te lezen in het boek van van Yanis Varoufakis, “En de zwakken moeten ondergaan wat ze moeten ondergaan?“. In dit boek doet Varoufakis verslag van een onthutsend gesprek dat hij in het vliegtuig naar New York, heeft met een toevallig naast hem zittende ouderwetse, betrouwbare internationale krediet-verstrekker van de Deutsche Bank, die vertelt hoe zijn adviezen over kredietwaardigheid nu is vervallen in het zoveel mogelijk – ongeacht de financiële risico’s – uitschrijven van leningen en dat hij nu alleen nog maar op het volume van de verstrekte leningen en niet meer op de kwaliteit van die leningen wordt afgerekend¨
Franz werkte vijfentwintig jaar voor een grote Duitse bank. In november 2011 zaten we naast elkaar tijdens een lange vlucht van Frankfurt naar New York. … Binnen een paar minuten had Franz mij al toevertrouwd dat de ‘vette’ jaren van de euro, waarmee hij de periode van het eind van de jaren 1990 tot vlak voor 2008 bedoelde, de ergste jaren uit zijn leven waren geweest. Voor 1998 had zijn baan bestaan uit het van Europese hoofdstad naar hoofdstad vliegen om de kredietwaardigheid van regeringen, plaatselijke overheden, nutsbedrijven, ontwikkelaars, plaatselijke banken en grote bedrijven te beoordelen. Mogelijke geldleners namen hem mee naar de beste restaurants, gaven hem lange presentaties van hun zakenplannen, streelden zijn ego, namen hem mee naar de opera, vertoonden een afwisseling van onderdanigheid en superioriteit en, wat het belangrijkste was, deden een poging om hun kredietwaardigheid aan te tonen. Franz bleef op de vlakte, vloog terug naar Frankfurt en nam daar op zijn gemak nauwkeurig de gegevens en documenten door die hij had meegenomen, om tot een besluit te komen over wie hoeveel geld kreeg van zijn bank. ‘Voor de euro’, vertelde hij me, ‘voelde ik me als een koning.’ Dat veranderde plotseling toen de markten beseften dat de euro werkelijkheid zou worden en dat zelfs Griekenland mee zou doen. Rond 1998 veranderde het beschermde leventje van Franz plotseling in een nachtmerrie. Zijn bazen voerden de druk genadeloos op. ‘Lenen, lenen, lenen!’ was hun nieuwe credo. Van een ontspannen verstrekker van schaars geld veranderde hij in een door angst gedreven, overbetaalde proletariër. Het wekelijkse quotum van leningen die hij moest verstrekken, ongeacht de kredietwaardigheid van zijn klanten, beroofde hem van de bevoegdheid die hij eerder had gehad en waardoor hij zich belangrijk voelde….
Hoofdpersoon van het boek is dus Tom Hayes, een autistisch super intelligente jongen, die min of meer bij toeval ontdekt dat hij in staat was de Libor-rente, wat de afkorting is van de “London Interbank Offered Rate“, naar boven of beneden te manipuleren, afhankelijk van welke posities hij met andere producten in de markt had ingenomen en daarmee dus (voor zijn bank, maar vooral voor hem persoonlijk) geld kon verdienen.
Het is een dik boek (bijna 500 pagina’s) met gedetailleerde beschrijven van de hoofdpersonen en hun handelingen in de aanloop tot en de uitvoering van de feitelijke Libor-Fraude. Ik moet zeggen dat door die gedetailleerdheid, de afkortingen, de vele namen, de grote lijnen soms ook wel eens moeilijk te volgen zijn. Ik vind de schrijfstijl niet altijd boeiend, maar ik heb niet nagekeken of dat door de vertaling of door de structuur en opbouw van het verhaal zelf komt. Wat ik wel echt een punt is, dat de schrijver Enrich sommige passages als een roman schrijft. Dat vindt ik in een non-fictieboek niet passend, verwarrend en doen de feiten dan minder spreken. 
Een goed voorbeeld daarvan staat op pagina 276 bij de overgang van de de Zwitserse UBS naar het Londense kantoor van de Amerikaanse Citigroup, dan schrijft Enrich: “Hayes was gelukkiger dan hij ooit was geweest“. Nu verantwoord Enrich achterin uitvoerig welke bronnen hij heeft gebruikt, inclusief de persoonlijke archieven van en vele gesprekken met de hoofdpersoon Tom Hayes, maar dan had hij beter kunnen schrijven: “Tom Hayes gaf aan dat hij in die periode zich gelukkiger dan ooit voelde”.
Neemt niet weg dat het boek een prachtige en verbijsterend inkijkje geeft in de wereld van de banken en hun egocentrische medewerkers. En voor mij straalt die ‘onderwereld’ ook af op de ‘bovenwereld van de politiek, die dit niet heeft weten te voorkomen en tot op de dag van vandaag dat ook niet wil aanpakken.
Iedereen die politiek geëngageerd is moet dit boek lezen!
