DE TOUR IS OORLOG, FIETSEN IS VECHTEN In 1928 deed voor het eerst een ploeg uit Australië en Nieuw-Zeeland mee aan de Tour de France. Het was een van de zwaarste rondes ooit: 5476 kilometer over onverharde wegen, in een vaste versnelling, met spiegelgladde remmen. Niemand verwachtte dat de nieuwelingen de eindstreep zouden halen, zijzelf het allerminst.
Boven het stuur van een naamloze Nieuw-Zeelander koersen we met het peloton mee door het Franse landschap, dat onlosmakelijk verbonden blijkt met de laatste oorlog, de Grote Oorlog. Naarmate de renners de slagvelden van het noorden naderen wordt de Tour voor de verteller een hallucinante, door cocaïne en opium gestookte hellevaart naar het verleden van zijn familie. Een verleden dat nauw verweven is met de trauma’s van een hele verloren generatie. Snelheid, pijn, het gezwoeg in de bergen, de weigering om op te geven: het wordt allemaal invoelbaar gemaakt. Wielrennen is oorlog, de renners zijn elkaars wapenbroeders. En je rijdt en zweet en bloedt met ze mee.
Let op: deze boekrecensie bevat spoilers!
Een vijftal mannen vanuit het verre Australië en Nieuw-Zeeland staan in 1928 voor het eerst aan de start van de Tour de France. Ze hebben geen flauw idee wanneer ze precies moeten starten met hun ploegentijdrit en hopen maar op het beste. Deze Tour wordt bezien vanuit de ogen van een hoofdpersonage wiens naam niet wordt genoemd en continu in de huid van een andere renner kruipt, naar gelang ‘het publiek’ wil wie hij is. Hij laat je de tour beleven en doorleven door zijn ogen en neemt je mee op de mooiste, maar vooral zwaarste (lees)reis van je leven.
Het was de zwaarste Tour de France ooit met 5,376 kilometer in 22 etappes en het is bijna niet voor te stellen, maar sommige mannen fietsten meer dan 17 uur over een etappe. Het was tevens het jaar dat het mogelijk was dat rijders die de Tour (tijdelijk) moesten verlaten door uitputting of kwetsuren vervangen konden worden door nieuwe rijders. Het concept werd echter al snel weer verbannen.
“Het gerammel van losse bouten en gekraakte gewrichten. Ze fietsen amper, wapperende benen, scheve knieën, iedere vorm beschadigd door 327 kilometer krakkemikkige weg […] Sommige mannen huilen terwijl ze van hun fiets stappen. Huilen met hun hoofd in hun handen.”
Recensie
Met nog amper twee weken te gaan alvorens de 104e Tour de France start sla ik (als echte TDF fan) vol verwachting en ongeduld dit boek open. Het is inmiddels 89 jaar geleden dat de 22e Tour de France op 17 juni 1928 startte in Parijs. Dat jaar reed er voor het eerst een Engelstalige ploeg mee, de mannen: Hubert Opperman, Harry Watson, Percy Osborn en Ernest Bainbridge spelen weliswaar een rol in dit boek, maar de grootste rol is weggelegd voor een fictief personage die verantwoordelijk is voor de rode draad, naast het wielrennen, door dit verhaal: de psychische gevolgen van de Eerste Wereldoorlog en zijn rol in de dood van zijn zusje. Hij overdenkt zijn verleden en die van zijn broer tijdens de ellenlange ritten over slechte wegen en hoge, ongeplaveide, rotspartijen.
“Ik dagdroom de dag uit en de nacht in. Een gewoonte en een die ik altijd gehad lijk te hebben. Ik luister naar deze mannen en hun gepraat en ik zweef weg in een wereld van dagdromen.”
Een feest van herkenning en een diepe bewondering voor het wielrennen van heel lang geleden. Het lijkt wel een compleet andere wereld dan nu. Waar je destijds je eigen fiets moest repareren én daar ook nog eens uren mee bezig kon zijn plukken ze tegenwoordig gewoon een nieuwe fiets van het dak of op z’n minst andere wielen van de achterbank. Sommige dingen veranderen echter nooit: de fietser moet het nog altijd zelf doen.
“Ik raak mijn dij aan en herinner mezelf aan de werkende spieren, het mechaniek van ledemaat en bot, de felle kramp terwijl ze golven en draaien, terwijl ze wattage en warmte produceren.”
Het is echter ook een boek waar je wel je aandacht bij moet hebben aangezien het niet altijd even duidelijk is wat de regels van deze ronde zijn. In mijn hoofd gingen mijn gedachten continu heen en weer terwijl ik dit verhaal aan het lezen was. Wat is waarheid en wat is verzonnen? Welke personages bestonden echt, welke personages niet? Wie speelde een echte rol in die Tour de France en welke zijn er voor het verhaal aan toegevoegd? Er is de wetenschap dat deze Tour echt heeft plaatsgevonden, maar tegelijkertijd is er ook de wetenschap dat het een roman is en dat er delen niet echt zijn. Dat leverde niet meer dan eens innerlijke dialogen bij mezelf op en al snel sloeg ik Wikipedia er op na. Wielrenners André Leducq, Maurice de Waele en Tourwinnaar Nicolas Frantz waren bestaande renners evenals vier van de vijf Australische en Nieuw-Zeelandse mannen. De hoofdpersonage zelf is fictief, evenals zijn grootste concurrent. De verweving van fictie en non-fictie is geniaal fascinerend en intrigerend.
Eenmaal begonnen aan dit boek kon ik niet anders dan door blijven lezen, dus toen de ochtend overging in de middag en vervloog in de nacht kon ik het verhaal niet sluiten, zelfs niet toen ik de woorden door de duisternis niet meer kon lezen. De prachtigste zinnen werden aaneengeregen door indrukwekkende, mooie, treffende woorden. Met pijn in het hart sloot ik het boek en liet ik personages voor wie ze waren.
“In Bordeaux schreeuwen ze: ‘Lang leve de Australiërs!’ We houden het tempo strak.”
De onzichtbare mijl – David Coventry
Paperback, 352 pagina’s, uitgeverij Atlas Contact
Bestel dit boek hier >>>>
NB Het is op de datum van publicatie van deze recensie, 17 juni 2017, 89 jaar geleden dat de beschreven Tour startte. De Tour de France start dit jaar op 1 juli.
