De roman gaat over de lotgevallen van drie families die in aan het begin van de 20ste eeuw, in de positieve sfeer van het interbellum, wonen in de countryside ten zuiden van Londen. Het zijn de nieuwe rijken die zich maar al te graag conformeren aan het aristocratische Engeland, dat in die tijd nog regeert over een wereldrijk. Vooral moeder McCosh is in de roman de persoon die in al haar bekrompenheid model staat voor dat schijnheilige Engeland.. En dan is er die afschuwelijke Eerste Wereldoorlog. Dat verandert alles. Een prachtig geschreven boek over jeugdvrienden, liefde, familieband, geloof, armoede, trouw, de verschikking van de oorlog en zijn effecten op mensen en de maatschappelijke orde.
Recensie
Louis de Bernières is een schrijver van wereldformaat. En alle topschrijvers zijn te herkennen aan prachtige openingszinnen en titels. “The Dust that falls from Dreams” is zo’n prachtige titel met een perfect metrum. (Helaas is de Nederlandse vertaling niet zo sterk) en dan de openingszin: “Het was de dag dat Daniel met een polsstok over de tuinmuur sprong.”
Ik ken geen schrijver die zo onderkoeld de verschrikkingen van de oorlog beschrijft: de loopgraven, de verwondingen, de angst, die voor geestelijk lijfsbehoud wordt weg gerationaliseerd. Ook in zijn eerste boek ‘Kapitein Corelli’s Mandoline” speelt de beschrijving van oorlogsgeweld door de ogen van gewone soldaten een belangrijke rol.
In deze roman gaat het vooral over hoe die oorlog de onderlinge verhoudingen van jeugdvrienden en vriendinnen, in dit geval de vier dochters van McCroy die met de zoons van de ene buren Pitt en de zoons van de andere buren Pendennis een vriendschap opbouwen en daaraan de naam ‘De Pals’ geven, vrienden voor het leven.
Rosie McCosh, een van de zussen, lijkt voorbestemd te gaan trouwen met buurjongen Ashridge Pendennis, die echter eerst nog naar het front in België wil om de Duitsers te bestrijden en dat niet overleeft. Na de oorlog gaat ze met één van de zoons van de andere buren, Daniel Pitt, gevechtspiloot, een verstandshuwelijk aan. Het Stof dat van Dromen valt gaat over de wijze waarop haar omgeving, Daniel en zijzelf omgaat met de pijn van het verlies, de tweede keus zijn en het verder moeten in het leven. De beschrijving van dat proces is overtuigend, indringend en zonder moralistische bijbedoelingen.
Het taalgebruik van Louis de Bernières is schitterend met mooie zinnen en opbouw. Neem daar de tijd voor om van te genieten! Deze taalvaardigheid lijkt in de vertaling van Auke Leistra en Atty Mensinga goed te zijn overgebracht; een prestatie van formaat. In de eerste hoofdstukken komen wat modernismen voor in de gesproken taal van de personages en ik vroeg mij of dat de vrijheden van de vertalers waren of dat de Bernières tamelijk modern taalgebruik voor 1900 expres heeft aangebracht om de roman niet te stoffig te laten zijn. Uiteindelijk gaat het ook om het verhaal en de wijze waarop het wordt vertelt en niet over het correcte beschrijving van feiten.
De lijn van het verhaal is gebaseerd op waargebeurde incidenten in het huwelijk van de overgroot-ouders van de schrijver zelf en kon voor sommige personages uit overgeleverde dagboeken worden geconstrueerd. Dit familiegeschiedenis wordt achter in het boek door Louis de Bernières verteld maar in de verhaallijn volgt het die geschiedenis niet op alle punten. De familiegeschiedenis is door de schrijver in het inleidende motto krachtig samenvat in de zin:
Als hij niet was gestorven, had ik niet geleefd.
Ik kan daarom alleen maar aanbevelen die familiegeschiedenis niet vooraf, zoals ik deed, maar gewoon achteraf te lezen.
Het verhaal wordt in bijna 600 pagina’s verteld, in 107 dus kleine hoofdstukken waarbij steeds wisselend de hoofd- en bij-personen uit de Het Stof dat van Dromen valt een rol spelen. Dit is soms wat springerig in het verhaal en zeker in het midden van het boek zijn veel hoofdstukjes waarvan je als lezer afvraagt wat het aan de verhaallijn toegevoegd. Maar het is natuurlijk ook geen thriller of politieroman waarbij alle stukjes van de puzzel in het laatste hoofdstuk naadloos in elkaar moeten vallen. Laat je vooral meeslepen door de sfeer van de beschreven tijdsgeest en de vreugde en verdriet van de verschillende personen. Ieder personage is scherp en overtuigend neergezet.
Een heerlijk boek dus.
Centraal in het boek, een omslagpunt én een hoogte punt is voor mij hoofdstuk 100 (De interventie van Madame Pitt). Waarin de moeder van Daniel iedereen die in het verleden blijft hangen de les lest. Inclusief haar schoondochter Rosie en haar aristocratische moeder. na deze interventie neemt alles een andere loop en gaat de toekomst van Daniel en Rosie weer centraal staan met geluk en innerlijke vrede met het verleden.
De titel van het boek wordt het het verhaal uitgesproken door de poëtisch ingestelde Sophie, de zus van Rosie, die na de huwelijksnacht met Fairhead, een aan het geloof twijfelende legeraalmoezenier, (hoofdstuk 74 – Het Huwelijk) zegt:
‘Moet je al die glimmende spikkeltjes zien die hier rondwarrelen’, zei Sophie. ‘Weet je wat dat is?’
‘Dat is het stof dat van dromen valt.’
‘Het stof dat van dromen valt, ‘herhaalde Fairhead, met een stem vol verwondering. Hij stond nog maar aan het begin van een lange weg naar het inzicht dat hij met een bijzondere, werkelijk oorspronkelijke vrouw getrouwd was, en voelde opnieuw een scheut van dankbaarheid, al kon hij het nauwelijks geloven.
‘Ja’, zei Sophie. ‘Het stof van de dromen van afgelopen nacht. Daar schrijf ik onze namen in. Ik schrijf met mijn vinger in het stof dat van dromen valt.’
Het stof dat van dromen valt – Louis de Bernières
Paperback, 584 pagina’s, uitgeverij De Arbeiderspers
Bestel dit boek hier >>>>
En mocht je deze gemist hebben…. hij is er nu in een voordelige uitgave:
Wil je weten tot welke verrassende ontdekking ik kwam bij het lezen van dit boek, klik dan hier >>>>
